Als verklaring voor de toename in populariteit van Bilbao wordt vooral het Guggenheim museum genoemd. De aantrekkingskracht van dit museum is zo groot dat men het weleens heeft over het Guggenheim-effect. De inwoners van Bilbao zijn het daar echter niet mee eens. De transformatie van de stad tot een leuke toeristische bestemming ligt niet alleen aan het Guggenheim. Natuurlijk heeft dit museum voor moderne kunst een aanzienlijk aandeel in het succes van het nieuwe Bilbao. De ongeveer 1 miljoen bezoekers die het museum jaarlijks ontvangt komen voor een groot deel van buiten Bilbao, dus het Guggenheim levert zeker een substantiële bijdrage in de hoeveelheid binnenlandse en buitenlandse toeristen dat Bilbao bezoekt. Er is echter veel meer gebeurd in de afgelopen jaren. De locals wijten het vooral aan de opknapbeurt van de Nervión (Baskisch: Nerbioi). Dit is de rivier die door de stad loopt. Tot eind vorige eeuw was deze rivier, die ook wel bekend staat als Ria de Bilbao, meer een open riool dan een rivier. In plaats van een belangrijke levensader was de rivier het afvoerputje van de stad. Het water had door de chemische rotzooi die erin zat soms alle kleuren van de regenboog. Het schoonmaken van de rivier en de grootschalige stadsvernieuwing die tegelijkertijd in gang is gezet hebben Bilbao voor goed veranderd. De voormalige stinkrivier die de stad zo ontsierde, is ineens een plek geworden waarlangs men graag komt om te ontspannen. Dat gebeurt vooral op de kades, maar ook in toenemende mate op het water. Inmiddels zijn de stadsvernieuwingsplannen ook gearriveerd in de buitenwijken van Bilbao en krijgt de bevolking de mooie stad die het verdient.

Als je aan een inwoner van Bilbao vraagt of hij/zijn Baskisch of Spaans is, dan zal het antwoord in minimaal negen van de tien gevallen ‘Baskisch’ zijn. Baskenland is een autonome regio van Spanje. Het grotere Baskenland overschrijdt zelfs de landgrens, want ook in het zuidwesten van Frankrijk ligt een gebied dat tot Baskenland gerekend mag worden. Dit deel word ook wel aangeduid als Frans-Baskenland of Noord-Baskenland. Bilbao is de hoofdstad van Spaans-Baskenland. Ongetwijfeld kent u de wens van de inwoners van Baskenland om zich af te scheiden van Spanje en verder te gaan als een zelfstandig land, bij voorkeur met het Franse deel erbij. Deze nadrukkelijke wens heeft geleid tot de oprichting van Euskadi Ta Askatasuna. De afkorting ETA zal wellicht bekender in de oren klinken. Tot het jaar 2011 kwam de ETA regelmatig in het nieuws door aanslagen die gepleegd werden met als doel om Baskenland zich af te kunnen laten scheiden van Spanje. Tot op heden is dat doel niet bereikt. Toch besloot de ETA in 2011 een definitief ‘staakt-het-vuren’. Voortaan zou men op diplomatieke wijze proberen het doel alsnog te bewerkstelligen.

Basken voelen zich in de meeste gevallen totaal niet verbonden met Spanje, Spanjaarden en de Spaanse cultuur. Ze zijn een trots volk met een sarcastisch gevoel voor humor en veel eergevoel in hun donder. Ze zijn Bask en zijn daar trots op. We beseffen dat bovenstaande zinnen als generaliserend gezien kunnen worden. Wie echter in Bilbao aan echte locals vraagt wie zich in dit beeld herkent die zal veel bevestigende antwoorden krijgen.

Gastronomie is misschien wel het bekendste visitekaartje van Baskenland. Dit is het gebied waar lekker eten en drinken tot de belangrijkste geneugtes van het leven behoort. Veel locals krijgen de liefde voor mooie gerechten met de paplepel ingegoten. Hoogtepunt wordt voor veel bezoekers gevormd door de pinxtos. Dit zijn Baskische tapas die vaak van een zeer hoog niveau zijn. Als je een bar binnenloopt word je soms overweldigd door de enorme keuze aan mooie pinxtos die op de bar uitgestald staan. Dat begint al in de ochtend, als de meeste pinxtos nog bestaan uit kleine belegde broodjes, sandwiches en tortilla (Spaanse omelet). Naarmate de dag vordert verandert ook het aanbod van de pinxtos.

Het oorspronkelijke idee achter de pinxtos is hetzelfde als bij de tapas: een klein hapje voor bij een glas wijn of een biertje. Voor locals is dat vaak ook nog wel zo. Je neemt een drankje en pakt daar één of twee pinxtos bij. Doe je dat een paar keer achter elkaar dan heb je eigenlijk vaak al voldoende gegeten. Op deze manier wordt het sociale en smakelijke goed met elkaar gecombineerd.